METODOLOGIA ODKRYĆ W NAUKACH
PRZYRODNICZYCH I ŚCISŁYCH
WIZJA ASTRONOMII PLASTYCZNEJ
Jeżeli użyjemy wartości 10 do potęgi 16 zliczeń na sekundę, która, jak sądzę, będzie wystarczająca do naśladowania ludzkiej inteligencji, ostateczny laptop będzie działał z mocą odpowiadającą mózgom 5 bilionów bilionów ludzkich cywilizacji (...) kiedy osiągniemy cywilizację z 10 do potęgi 42 zliczeń na sekundę (...), naukowcy i inżynierowie z tego okresu będą używali swojej wielkiej inteligencji niebiologicznej, aby ustalić, jak otrzymać wartość 10 do potęgi 43, następnie 10 do potęgi 44 i tak dalej. (...) według szacunków takie przetwarzanie danych będzie osiągalne do 2080 roku i będzie kosztować tysiąc dolarów.
Ray Kurzweil, Nadchodzi Osobliwość
9.1. OSOBLIWOŚĆ - PODSTAWOWE MECHANIZMY
Osobliwość to moment wykładniczego rozwoju kiedy jakaś cecha uzyskuje nieskończoną wartość. Termin "osobliwość" pochodzi z fizyki, gdzie w czarnej dziurze istnieje stan nieskończonej gęstości (jest to tzw. osobliwość astrofizyczna).
"W psychologii osobliwość to zaawansowany moment twórczego rozwoju wykładniczego jednostki. Tutaj osobliwość jest osiągnięciem tzw. drugiego brzegu i megateorii po przekroczeniu progu hiper-teorii, czyli teorii o krańcowo znacznej wartości. W astronomii osobliwością jest krańcowe przekroczenie tzw. reguły, kryterium Francisa Bacona (że człowiek już nic nowego nie wymyśli); z reguły wiąże się ono (tzn. znaczne wykroczenie poza niego) z setiocywilizacjami, a zwłaszcza super-setiocywilizacjami, o znacznym poziomie rozwoju, np. technicznego" (T. Szulga, 2015).
Jako pierwszy pojęcie "osobliwość" wprowadził Stanisław Ulam w 1958 roku w kontekście rozwoju technologicznego. Potem, w latach 60., Irving J. Good rozważał problem powstania maszyn inteligentniejszych od ludzi. W latach 80. Vernor Vinge spopularyzował teorię Gooda osobliwości technologicznej. Znanym teoretykiem osobliwości (technicznej i ewolucyjnej) jest Ray Kurzweil. Osobliwość znalazła też swoje rozwinięcia w literaturze science-fiction.
Fizycy osobliwość uznają za pojęcie niedoskonałe, gdyż występuje tu wielkość nieskończona (jedną z procedur rozwiązania tego problemu jest tzw. renormalizacja). "w rzeczywistości wszystkie wielkości fizyczne powinny być skończone . (...) Fizycy na ogół uważają, że występowanie osobliwości w teorii względności wskazuje na niekompletność teorii Einsteina i mają nadzieję, że jej połączenie z teorią kwantową pozwoli na wyeliminowanie osobliwości" (S. W. Hawking i in., s. 178).
Jednak niezależnie od tego, chodzi tu o jakościowe działanie tego mechanizmu. Na przykład w astronomii osobliwość prowadzi do hiper-przestrzeni i tuneli czasoprzestrzennych łączących odległe miejsca w naszym i innych wszechświatach. I tylko o to tu chodzi (niezależnie od tego czy jest to rzeczywista nieskończoność). Podobnie jest z innymi rodzajami osobliwości.
W socjoewolucji i teorii cywilizacji wyróżniamy następujące osobliwości:
- biograficzną (związaną z rozwojem człowieka), bezpośrednio połączoną z akceleracją i hiper-akceleracją, czyli osiągnięciem znaczących odkryć naukowych;
- technologiczną, związaną z tempem rozwoju komputerów i regułą G. Moore`a, zgodnie z którą następuje podwajanie ich mocy obliczeniowej co 1,5 roku; nastąpi więc moment, kiedy sztuczna inteligencja osiągnie świadomość, czyli poziom człowieka; uważa się, że może to nastąpić ok. 2030 - 2050 roku;
- setiologiczną (uważa się, że w większości odkryte setiocywilizacje będą nas wyprzedzały o tysiące czy miliony lat, zatem będą hiper-cywilizacjami).
9.2. EWOLUCJA PRZESTRZENI
Fizyk jądrowy i astronom, Hubert Reeves, wysunął kiedyś koncepcję istnienia we Wszechświecie i na Ziemi tego samego dążenia do złożoności i postępu, które nazwał fermentem kosmicznym. Zarówno kosmos jak i Ziemia są brzemienne w podobne formy, wartości i struktury. Jak w tym świetle rysuje się idea np. tuneli czasoprzestrzennych?
Tunele czasoprzestrzenne są złożoną technologią, opartą na współczesnej zaawansowanej fizyce i kosmologii. Niewątpliwie, tak samo jak np. promieniowanie elektromagnetyczne zasilające Ziemię w światło i inną energię, tunele mogą stać się niewątpliwym dobrem (mimo że czasem sposób uzyskiwania energii elektromagnetycznej nie jest zawsze zgodny np. z ekologią). Nikt rozsądny elektryczności nie nazwie przecież frankensteinem. Jest tak jak powiedział bodaj Piotr Curie w wykładzie noblowskim o współczesnej nauce, wierząc że wykorzystana zostanie ku pożytkowi i pokojowi. Jak powyższe zjawiska przedstawiają się w świetle rozwoju człowieka?
W rozwoju twórczym człowieka istnieją dwa momenty przełomowe, które decydują czy doświadczy on awansu duchowego i świadomości, udoskonali się, czy spotka go intelektualny regres. Tymi okresami są reintegracja i akceleracja - dwie fazy dojrzewania poznawczego, w których występuje ów ferment kosmiczny i intelektualny, tyle że rozgrywający się w skali, przestrzeni życia i biografii.
Reintegracja jest pierwszą znaczącą synteza egzystencjalną, wejściem w orbitę i koleiny pełnoprawnych i dojrzałych ról w społeczeństwie. Akceleracja zaś to ciąg dalszy tego procesu, etap, okres znaczących odkryć naukowych (doktoratów, habilitacji itd.).
Tu akceleracja jest niejako wkroczeniem w przestrzeń o wyższych wymiarach (dotąd, w reintegracji obowiązywała funkcja liniowa w = at, obecnie, w akceleracji, wykładnicza w = katn) i uogólnieniem (podobnie jak teoria względności Einsteina w stosunku do teorii grawitacji Newtona). I tu jednak chodzi o dobro i postęp - ewolucję od form, technologii prostych do wyższych.
Zarówno osiągnięcie poziomu fizyki czasoprzestrzennej, jak i każdorazowe dokonanie przełomu w nauce mogą być swoistym darem, wielką wygraną od losu. Zależnie od tego jak tę szansę wykorzystamy, co z tym zrobimy, dowiedzie lub nie naszej dojrzałości i tego czy jesteśmy gotowi daną wiedzę zrealizować i wcielić w życie, czy, jak w przypowieści biblijnej o talentach, zmarnować i jej potencjał roztrwonić.
9.3. STAŁA ROZWOJU JAKO (OBOWIĄZUJĄCA W ŚWIECIE) REGUŁA TWÓRCZOŚCI
Idea tzw. stałej rozwoju twórczości oznacza, że żyjemy we Wszechświecie, w którym funkcjonuje twórczość i obowiązuje zasada, reguła twórczości. Tak wcale nie musiało się stać - co więcej, obowiązuje tu prawo rozwoju psychologii kosmicznej. Stała k przyjmuje wartość 1 i miarę rok1-n. 1 jest taką samą wartością jak np. 6,67 stałej grawitacji, tym bardziej że mogła ona przyjąć wartości całkowicie inne, np. 0,5 lub 2,5.
9.4. PODSTAWY (OSOBLIWOŚCIOWYCH) STAŁYCH ROZWOJU
W rozwoju twórczym wyróżniamy fazy: dezintegracji (odpowiednik w dziejach średniowiecza), reintegracji (odpowiednik renesansu), akceleracji (XX wiek) i hiper-akceleracji (XXI wiek).
Od reintegracji zaczyna się podstawowa twórczość (i tzw. olśnieniowe objawy twórcze, związane z ważnością pomysłów, a więc i ich zapominaniem, jako podstawowa trudność).
Potem, w akceleracji, występują szeregowe publikacje (i objawy polegające na kontakcie z układem społeczno-redakcyjnym, czyli zaawansowana trudność).
W hiper-akceleracji istnieje już znaczące odkrycie naukowe, występuje udział w mediach (człowiek jest tu osobą w pełni publiczną), jednak wyłącznie jako skutek twórczości i odkrycia (objawy polegające na kontakcie z układem społeczno-odkrywczym, czyli znacznie zaawansowana trudność).
Jeśli chodzi o tzw. ziemską twórczość, w reintegracji istnieje baza, materialna podstawa funkcjonowania (poprawnego i pozytywnego), związana ze zdrowiem. Może, choć nie musi nią być np. sen (8-godzinny przeciętnie, choć u różnych ludzi wielkość ta może być indywidualna i różna), lub kontakt z nauką, literaturą, sztuką (muzyką, filmem itd.), sportem itd. To jednocześnie określa wielkość stałej k (i K, kosmicznej w akceleracji); chodzi tu o przekroczenie pewnego progu - od reintegracji bowiem zaczyna się pisanie, zapis tzw. tekstów, które też właśnie są przekroczeniem pewnego progu - ten próg mogą tworzyć i inne znaczące czynniki i czynności. Ten czynnik w dezintegracji był mniejszy (krótszy) niż progowa wartość dla zdrowego funkcjonowania (tu a = 0, n ≤ 0, w = 0, k < 1 - jednak jest to już rozwój).
Istotne tu jest też to, że czynnikiem napędzającym i zapewniającym akceleracyjną osobliwość jest konsekwencja i kontynuacja oraz wytrwałość w twórczych działaniach i tzw. drodze twórczej (działalności). Podobnie, las rośnie 200 lat, a wyciąć go można w dwa tygodnie. Idea osobliwości i kwantu życia ludzkiego w przyrodzie jako biografia zakłada bardziej ideę długiego niż późnego dnia (bardziej "światło dnia" niż "pasja nocy").
To wszystko jednak zajdzie, gdy zapewniony zostanie pewien podstawowy, progowy komfort działania. Tym obszarem rządzą stałe rozwoju k i K. Tu w = katn i w = K(atn)m, gdzie w - wartość twórczości, a - współczynnik proporcjonalności, mem, n - paradygmat, m - paradygmat kosmiczny, t - czas biograficzny, k - stała rozwoju twórczego, K - stała rozwoju związana z eksploracją kosmosu.
Zapis stałych rozwoju, właściwych akceleracji: k, K ≈ 1, k,K ≥ 1, k, K = const, jest jednocześnie zapisem osobliwości. Przy reintegracji, fazie wcześniejszej i mniej zaawansowanej w stosunku do fazy, ery znaczących odkryć naukowych, akceleracji, nie ma (jeszcze) osobliwości i tu k ≠ const (choć tu k ≈ 1 i k ≥ 1, ale brak eksploracji kosmosu, czyli wielkości K i m).
W erach przed akceleracją, np. w reintegracji (przy namiastkach odkryć), może istnieć tzw. paradygmat podskórny różny od 1 (zwykle nieco większy od 1). Stąd znaczenie stałej k również w reintegracji.
9. 5. OSOBLIWA PRAWDA TWÓRCZOŚCI (UZUPEŁNIAJĄCEJ)
Co by było, gdyby istniał, urodził się człowiek, który WIE jaka jest odpowiedź na wszystkie (tzn. wiele) pytań współczesnej nauki? Jest to de facto niemożliwe. Jednak można zwerbalizować taką formułę i kategorię filozoficzną (coś niby pewną stałą świata) oraz sytuację hiper-racji. W rzeczywistości taki stan przez jego wymyślenie zaistniałby. Taka super-intuicja mogłaby powstać poprzez maksymalne np. hiper-oczytanie i poznanie natury wszechświata, poprzez wyczucie idealne jego natury. Ot, taki święty Mikołaj, który rozdaje jeden prezent - odkrycia naukowe i wiedzę o przyrodzie - matematyce, fizyce, chemii, geologii, biologii. I ASTRONOMII.
Kiedyś w dzieciństwie, pamiętam, spotkałem się z zabawką, która nosiła nazwę "Sowa atomowa". Nie pamiętam jaki był mechanizm jej działania - była to prosta konstrukcja z wmontowanymi pytaniami i odpowiedziami - z reguły odpowiedzi maszyny były poprawne.
Jednak wzmacniacz inteligencji istnieje. Jest nim tzw. twórczość uzupełniająca, czyli wymyślone pomysły a nie zapisane, nie włączone np. do jakiegoś tekstu. Każdy tekst zapisany obciąża konto jego autora. Mówi się na przykład, że ktoś "popełnił" artykuł czy publikację. Jeśli wycofanie, rezygnacja z jakiejś kwestii "wzmacnia" pracę, to zwielokrotnienie tego, "produkcja czysto myślowa" setek czy tysięcy idei na dany temat jeszcze bardziej wzmacnia ją. Działa tu tzw. objaw twórczy (zapominania i przypominania sobie pomysłu jako podstawowa trudność).
Dlaczego jednak tak jest, że twórczość uzupełniająca rozwiązuje ("dopina") powyższy proces inkubacyjny?
Proces inkubacyjny z istoty swojej jest sytuacją, kiedy rozpoczął się wewnętrzny, podświadomy proces myślenia twórczego i rozwiązywania problemu, włożono w to bardzo wiele wysiłku, a efektu brak. Jest to stan dużego uzależnienia psychologicznego. Jednak wystarczy mały podszept z zewnątrz lub dostarczenie informacji na innej drodze w sytuacji jej deficytu i deprywacji, aby wystąpił przełom. Tak zwany drugi brzeg rzeki zwykle istnieje.
Podobne zjawiska występują w teorii L. S. Wygotskiego strefy najbliższego rozwoju. Chodzi tu o to, że istnieje sytuacja, kiedy mała pomoc z zewnątrz dorosłego dla ucznia szkoły i przekazanie mu wiedzy oraz pojęć naukowych znacznie mu pomagają. Zatem obok dowodu logicznego czy empirycznego twierdzenia istnieje jeszcze dowód psychologiczno-myślowo-twórczy.
Wartość twórczości jest mierzona tym, ile i jak głęboko ma ktoś (autor) do powiedzenia ludziom. To wszystko działa nawet w ten sposób, że np. po wysłaniu opracowania pocztą, twórczość uzupełniająca wokół niego potem również podnosi rangę tekstu, z którym nie ma już kontaktu.
Można to robić na dużą skalę, niemal w nieskończoność. Taka jest idea OSOBLIWOŚCI (podobnie, być może, funkcjonować, istnieć może tzw. hiperprzestrzeń fizyczno-kosmologiczna, zakorzeniona przecież w osobliwości). Ogólnie też - algorytmem np. fizyki może być teoria akceleracji.
W reintegracji nie kształtuje się jeszcze i nie występuje archetyp biografii jako kwantu. Dopiero taka ograniczoność swoistych ram generująca twórczość w akceleracji rodzi wykładniczość i osobliwość w rozwoju. Przekłada się o na regułę twórczości.
9. 6. (OPÓR) POLA ZAPISU
Twórczość uzupełniająca może w odrębny sposób wyjaśnić mechanizm Higgsa, i prawdopodobnie inne mechanizmy tworzące masy, np. w oddziaływaniu silnym, poza bozonami pola Higgsa. Jak to działałoby?
W teorii pola, cząstki bezmasowe, np. takie jak foton (odpowiednik nieważkiej, „szybkiej myśl”, bez wartości) nie są „bezwładne”, nie mają więc masy; w terminologii fizyki określa się to jako to, że nie mają dodatkowego wymiaru, głębi (bezmasowe fotony są spolaryzowane poprzecznie, nie mają polaryzacji w trzecim wymiarze). Natomiast cząstki spowalniane, obarczone są przez działanie z polem Higgsa masą bezwładną. Czy jest tego odpowiednik w twórczości?
Podstawowa teza twórczości uzupełniającej głosi, że zapis pomysłu (jako swoiste pole sił) obciąża konto autora tekstu – działa więc jak pole Higgsa. Im bardziej rozbudowana idea, pomysł, tym silniejszy opór zapisanego tekstu; w fizyce oznaczałoby to większą masę – w twórczości oznacza większą wartość.
Na zakończenie warto zastanowić się nad podstawowym, najważniejszym problemem twórczości i fizyki – genezą twórczości i masy: jeśli powstają one w wyniku spontanicznego złamania symetrii, to co jest akceleracyjnym odpowiednikiem tego zjawiska?
9. 7. (ZŁAMANA?) SYMETRIA TWÓRCZA
Rozwój Wszechświata jest sekwencją przechłodzeń. Na przykład woda jest tworem super-symetrycznym (ma ona np. bardzo wiele osi symetrii), podczas gdy lód ma konstrukcję bardziej ograniczoną, związaną np. z symetrią heksagonalną.
Oczywiście w ewolucji Wszechświata powstają kolejne, przeciwentropijne „łady”. Jednak nie należy tego mylić z „patologicznym” (i de facto proentropijnym) porządkiem, jakim był w powieści Kurta Vonneguta „Kocia kołyska” z 1963 r. metastabilny, tzw. „lód-9”, prowadzący do zagłady życia.
Każdy twórczy tekst jest, będącym wyrazem postępu, porządkiem o „spolaryzowanej”, zorganizowanej strukturze, będącym pochodną między innymi ograniczenia (tak jak w malarstwie obraz w stosunku do ram).
Można więc wstępnie założyć, że taki jest sens spontanicznego złamania symetrii poprzez twórczość.
Powyższy rysunek autora przedstawia jedno z wyzwań, idei i celów świata – eksplorację kosmosu. Tu widać powierzchnię, formy życia i przyszłą obecność człowieka na księżycu odkrytej planety pozasłonecznej.
Migracja ku nowej Ziemi – egzoksiężyc planety HD 28185 B
Materiały źródłowe:
S. W. Hawking i in., „Przyszłość czasoprzestrzeni”, Zysk i S-ka Wydawnictwo, Poznań 2002.
R. Kurzweil, „Osobliwość” (w:) J. Brockman (red.), „Nowy Renesans. Granice nauki”, Wydawnictwo CIS, Warszawa 2005.
T. Szulga, „Egzolunarystyka II. Wizja astronomii plastycznej”, www.ad.astra.salon24.pl, Internet, 2015.
Technologiczna osobliwość, Wikipedia.
Tagi: hd 28185 b, seti, osobliwość
